Halk arasında çokça şahit olduğumuz prostatım varmış söylemini çok duymaktayız. Prostat; aslında tüm erkeklerde bulunan ve er bezlerinin (meni kanalları) açıldığı, mesane çıkımına yerleşmiş, idrar çıkış kanalı (üretra)’nı çevreleyen bir dokudur. Yaklaşık büyüklüğü 15-25 gram arasındadır. Yaşla, özellikle 50 yaşından sonra kandaki erkeklik hormonu (testesteron, büyüme hormonu vs)’nun da etkisiyle büyümektedir. Bu büyüme eğer prostatın dış kısmına doğruysa hastalık oluşmaz ve şikayet oluşturmazken, iç kısma doğru ise prostat idrar çıkışını kapatacağı için kişide hastalık oluşur. Bu hastalıkta şikayetler sık idrara çıkma, idrarını tam boşaltamama, idrarda yanma, kesikli işeme, çatallı işeme ve idrara gittikten sonra tekrar idrara gitmedir. Bu şikayetleri olan, işeme testinde idrar taziği azalmış olan ve prostat büyümesi üriner ultrasonografi ile saptanan hastalara prostat hastası değil, prostatın iyi huylu büyüme hastalığı dememiz gerekir.
Bir de prostatın kötü huylu hastalığı mevcuttur. Bunun adı prostat kanseridir. Prostat kanseri sinsi bir hastalıktır. Çok ileri evrelere ulaşmadıkça semptom vermeyebilir. Yani prostatın iyi huylu büyümesi gibi sık idrara çıkma yada idrar yapmada zorluk gibi şikayetlere neden olmayabilir. Bu yüzden prostat kanseri taraması tüm erkeklerde ailede kanser öyküsü var ise 40 yaş, yok ise 50 yaştan sonra kanda total PSA (Prostat spesifik antijen) bakılarak yapılır. Bu testte sınır değer 4 ng/ml ‘dir. Bu değer yaşa göre daha düşük yada daha yüksek alınabilmektedir. Psa sonucu bize prostat kanseri tanısı koydurmaz, bizim prostat kanseri olabileceğimizi gösterir, o yüzden biz psa yı destekleyici RT(rektal tuşe) yaparız ve/veya Prostat MR(multiparametrik)’ ı çektiririz. RT’ de parmağımızla şüpheli nodul hissetmemiz veya MR’ da Pİ-RADS(prostat imaging reporting data system) 4 ve 5 nodüler lezyon saptamamız( Pİ-RADS 1-2 iyi huylu kabul edilir 3 şüpheli gri zon kabul edilir) prostat kanserinden şüphelendirir. Bu yüzden günümüzde ürologların çoğu RT yerine Prostat MR’ ını güvenilir bulmakta ve RT yapmamaktadırlar. Prostat kanserinin tanısını ne MR ne de PSA testi koyar. Prostat kanserinin kesin tanısı için prostattan alınan biyopsi şarttır. Biyopsi sonucu adenokanser gelen hastalar prostat kanseri kabul edilirler.
Prostatın iyi huylu büyümesinde tedavi nedir?
Prostatın iyi huylu büyümesinde temel hedef idrar yolu açıklığını sağlayarak idrarın çıkışını rahatlatmaktır. Hastalara öncelikle prostat ilaçları başlanır. Prostat ilaçları ile rahatlama sağlayan şikayetleri gerileyen ve hayat kalitesi yaşam için yeterli olanlara ilaç tedavisine devam edilir. Ancak prostat ilaçları aynı şeker, tansiyon ve kalp hastalığında kullanılan ilaçlara benzer. Başlanınca hastalığa fayda eder, bırakılınca eski şikayetler geri gelir. Bu yüzden sürekli kullanım gerekmektedir. İlaç tedavisi ile düzelemeyen, hayat kalitesi bozulan yada ilaç kullanmak istemeyen hastalara prostat ameliyatı yapılabilir. Prostat ameliyatları açık ve kapalı olarak yapılabilmektedir. Ameliyatın tipi prostatın büyüklüğüne ve hastaların isteğine göre karar verilebilir. Prostat dokusu 60_80 gram ve üzeri hastalarda açık yapılırken, 60_80 gram ve altına kapalı ameliyat yapılabilmektedir.
Prostatın iyi huylu büyümesinde hangi yöntemi önerirsiniz? HoLEP(Holmium prostat enükleasyon) nedir??
Prostatın iyi huylu büyümesinde açık ameliyat nerdeyse artık yapılmamaktadır. Bunun sebebi prostat hastalığında yeni uygulamaya girmiş olan ve neredeyse tüm ürologların önerdiği HoLEP ameliyatıdır. HoLEP ameliyatının, açık prostat ameliyatına göre avantajı; daha az kanama, daha kısa ameliyat süresi, kozmetik olarak karında kesinin olmaması ( idrar kanalından girilerek yapılması), hastanede daha kısa kalış süresi ve ameliyat sonrası idrar sondasının daha erken çekilmesidir.
Diğer kapalı yöntem olan TUR(Transüretral reseksiyon) prostata göre avantajı ise TUR prostatta 60-80 gram üzeri yapmak genelde mümkün olmamaktadır. Ayrıca TUR prostatta prostat dokusunun sadece iç kısmı kazınarak alınmakta ve idrar akışı sağlanmaktadır. Prostat dokusu tamamen alınamadığı için 5 yıl içerisinde tekrarlama olasılığı HoLEP’e nazaran daha yüksektir. Çünkü HoLEP’ de prostatın içi kısmı tamamen çıkarılmakta geriye sadece prostatın kapsülü kalmaktadır. HoLEP ile prostat ameliyatının tek dezavantajı maliyetidir. Maalesef hastalar eğer HoLEP ile ameliyat olmak istiyorlarsa ek fark ödemek zorunda kalabilmektedir. (Aksarayda sadece Özel İnova Hastanesinde HoLEP ameliyatı yapılmaktadır.)
HoLEP ile ilgili yanlış bilinenler yada yan etkileri nelerdir???
HoLEP ameliyatından sonra sertleşme problemi veya kalıcı idrar kaçırma kesinlikle olmaz. Ameliyattan hemen sonra öksürme, hapşırma ve ayağa kalkma gibi karın içi basıncı artışı olan durumlarda geçici ufak idrar kaçırmaları olabilir. Bu kaçırma kısa sürede yaklaşık 20 günde toparlamaktadır. Ancak ejekülasyon ( cinsel birliktelik sonu boşalma) sonucu meni gelmemesi yaşanabilir. Bu genelde kalıcıdır. Bu yüzden henüz çocuk sahibi olamamış genç prostat hastalarında prostat ameliyatı önerilmez. Ayrıca maalesef tüm prostat ameliyatları, hatta prostat ilaçları da bu etkiye sahiptir.